İçme Suyu Şebekesi
Altyapı Kaçak İndeksi: Fiziki su kayıpları seviyesinin ifade edilmesi için gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılan ve kabul görmüş bir performans indikatörüdür.
Aktif Sızıntı Kontrolü: İçme suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki borularda, boru bağlantılarında, depolar ve diğer sanat yapılarında meydana gelen sızıntı şeklindeki su kaçaklarının tespiti maksadıyla, çeşitli teknolojik cihazlarla yapılan kontrol ve tespit faaliyetleridir.
Basınç Yönetimi: Fiziki su kayıplarının azaltılması amacı ile şebekedeki fazla basıncın azaltılması ve optimum işletme basıncında tutulması için uygulanan bir yöntemdir.
Boru Hattı Yönetimi: Fiziki su kayıplarının azaltılması amacı ile boru hattı için malzeme seçimi, montajı, bakımı ve değişimi olmak üzere tüm yönetim ve işletim unsurlarıdır.
EPANET: Amerika Birleşik Devletleri, Çevre Koruma Ajansı tarafından geliştirilen ve şebekelerin hidrolik modellemesi amacı ile Dünya’da yaygın olarak kullanılan, açık kaynak kodlu ve lisans ücreti ödenmeden kullanılabilen yazılımdır.
Faturalandırılmamış İzinli Su Tüketimi: Ölçülmüş ancak izinli olarak faturalandırılmamış tüketim ile izinli olarak hem ölçümü hem de faturalandırılması yapılmamış bağlantılardan kaynaklanan toplam tüketimdir.
Faturalandırılmamış Ölçülmemiş Kullanım: Su idaresince şebekeye bağlantısı sağlanmış, ancak idarenin bilgisi dahilinde ölçüm ve dolayısı ile faturalandırma yapılmayan bağlantılardan (park, bahçe vs.) kullanılan su miktarıdır.
Faturalandırılmamış Ölçülmüş Kullanım: Su idaresinde abone olarak kaydı ve sayaç bağlantısı bulunan ve su tüketim ölçümleri yapılan, ancak idarenin bilgisi dahilinde izinli olarak faturalandırma yapılmayan abonelerin (cami, vs.) kullandığı su miktarıdır.
Faturalandırılmış İzinli Su Tüketimi: Su idaresinde abone olarak kaydı bulunan, ölçülerek veya ölçülmeden faturalandırması yapılan abonelerin kullandığı su miktarıdır.
Faturalandırılmış Ölçülmemiş Kullanım: Ölçümü yapılmamış ancak tahmini olarak veya varsa standartlara göre hesaplanmış ve faturalandırılmış tüketim miktarıdır (örneğin bir müşteri sayacının bozulması, bakım-onarımı hallerinde çalışır durumda olmadığı dönemde, abonenin diğer aylardaki kullanımı göz önünde bulundurularak veya idarenin bu kapsamda geliştirdiği bir standart doğrultusunda tahmini olarak faturalandırılması).
Faturalandırılmış Ölçülmüş Kullanım: Su idaresinde abone olarak kaydı ve sayaç bağlantısı bulunan, düzenli olarak ölçülerek faturalandırması yapılan abonelerin kullandığı su miktarıdır.
Fiziki Kayıplar: Borularda ve bağlantı parçalarında meydana gelen kırık ve çatlaklardan, boru başı ve abone bağlantı hatalarından ve servis depolarından meydana gelen, tüketici sayacından önceki, kaçak ve taşmalardan kaynaklanan su kayıplarıdır.
Fiziki Kayıpların Azaltılmasında Ekonomik Seviye: Uygun maliyetli ve etkin fiziki su kayıpları azaltma yöntemlerinin uygulanması ile elde edilebilecek en düşük fiziki su kayıpları hacmidir.
Gelir Getiren Su: Faturalandırılmış izinli su tüketimine karşılık gelen su hacmidir.
Gelir Getirmeyen Su: Sistemin tamamında veya bir kısmında sisteme verilen su miktarı ile faturalandırılmış izinli su tüketimi arasındaki farktır.
Hidrolik Model: İçme suyu dağıtım şebekesinin tasarımı, mevcut sistemin daha verimli işletimi, alt bölgelerin oluşturulması ve su kalitesine yönelik çalışmalar için kullanılan bir karar destek sistemidir. İdari Kayıplar: Sayaç ve okuma hataları ile kayıt hatalarından ve izinsiz tüketimden kaynaklanan su kayıplarıdır.
İdari Kayıpların Azaltılmasında Ekonomik Seviye: Uygun maliyetli ve etkin idari su kayıpları azaltma yöntemlerinin uygulanması ile elde edilebilecek en düşük idari su kayıpları hacmidir.
İzinli Tüketim: Kayıtlı kullanıcı tarafından kullanılan bedelli ve/veya bedelsiz su miktarıdır.
İzinsiz Tüketim: İdarenin bilgisi dışında, yasal olmayan bağlantılar ve sayaçlara müdahale yolu ile yasadışı kullanılan su miktarıdır.
İzole Alt bölge (DMA): Proje aşamasında birbirinden bağımsız olarak tasarlanan veya su dağıtım şebekesi üzerinde ilave vanalama ve/veya tapalama yoluyla ayrılan, her birinde ayrı ayrı ölçmenin yapıldığı bir veya birkaç noktadan beslenen, belirli sayıda bina bağlantısını içeren, diğerlerinden fiziki olarak ayrılan ve birbirinden bağımsız çalışan her bir şebeke bölümüdür.
Kaçınılmaz Yıllık Fiziki Kayıplar: Mevcut şebeke işletim basıncı için teknik olarak elde edilebilecek en düşük fiziki su kayıpları hacmidir.
Kaçınılmaz Yıllık İdari Kayıplar: İdari yapılanma, sayaç seçimi ve faturalama sistemi ile elde edilebilecek en düşük idari su kayıpları hacmidir.
Minimum Gece Debisi: İçme suyu dağıtım şebekesinde veya bir alt bölgesinde, bir gün içerisinde ölçülen en düşük debidir. Ağırlıklı olarak evsel su kullanımının olduğu yerleşim bölgelerinde su abonelerinin aktif olarak su tüketmediği gece 02:00-04:00 saatleri arasında tespit edilebilir.
Minimum Gece Tüketimi: Minimum gece debisinin gerçekleştiği saatler arasında aktif olan bazı abonelerin su kullanımı (hastaneler, taksi durakları, tuvalet kullanımı, bulaşık/çamaşır makineleri, vb.) ile oluşan su tüketimidir.
Net Gece Debisi: Minimum gece debisi ile minimum gece tüketimi arasındaki farktır. Şebekede oluşan sızıntı miktarıdır.
Optimum işletme basıncı: İşletme basıncının 60 mSS düzeyini aşmadığı ve yüksek noktalarda abonelerin rahatlıkla su temin edebildiği işletme basıncı aralığıdır.
Performans İndikatörü: Toplam su kayıpları oranı, idari ve fiziki su kayıpları oranını ifade etmek ve şebekenin su kayıpları açısından işletim performansını değerlendirmek için kullanılan ölçütlerdir.
Potansiyel Azaltılabilir Fiziki Kayıplar: Mevcut durumdaki fiziki su kayıpları miktarının, uygun maliyetli ve etkin fiziki su kayıpları azaltma yöntemlerinin uygulanması ile ekonomik seviyeye kadar azaltılmasıdır.
Potansiyel Azaltılabilir İdari Kayıplar: Mevcut durumdaki idari su kayıpları miktarının, uygun maliyetli ve etkin idari su kayıpları azaltma yöntemlerinin uygulanması ile ekonomik seviyeye kadar azaltılmasıdır.
SCADA: Veri tabanlı izleme ve kontrol sistemidir.
Servis Bağlantısı: Su dağıtım sistemlerinden, abonelere suyun iletilmesi için yapılan boru bağlantısıdır.
Sıfır Basınç Testi: İçme suyu dağıtım şebekesinde oluşturulan izole alt bölgenin (DMA) hidrolik olarak bağımsız (izole) olduğunu tespit etmek için sahada yapılan kontrol testidir.
Sisteme Giren Su Miktarı: Kaynaktan çekilerek su alma yapısı vasıtası ile ve/veya içme suyu arıtma tesisinden sisteme verilen su miktarıdır.
Su Kayıpları: Şebeke giriş hacmi ile izinli tüketim arasındaki farktır. İdari kayıplar ve fiziki kayıpların toplamından oluşan su miktarıdır.
Standart Su Dengesi: İçme suyu sistemindeki su kaybı miktarının belirlenmesi amacıyla, üretilen, tüketilen ve kaybolan su miktarının ölçülmesi veya hesaplanmasıdır. Standart bir format halindeki tablo üzerinde doldurulur.
Sulama İle İlgili
Basınçlı sulama sistemleri: Sulama suyunun belirli bir basınç altında iletilerek toprak içerisine veya toprak yüzeyine verilebildiği borulu sulama sistemleridir.
Brüt sulama suyu ihtiyacı: Hesaplanan bitki sulama suyu ihtiyacına iletim, dağıtım ve uygulama kayıplarının eklenmesi ile elde edilen su miktarıdır.
Net sulama suyu: Belirli alanda, bitkinin ihtiyacı olan ve kök bölgesinde depolanacak sulama suyu miktarıdır.
Su iletim kaybı: Suyun kaynaktan alınarak tarla başına kadar iletilmesi sırasında oluşan sızma, izinsiz kullanımlar ve buharlaşma gibi kayıplardır.
Su iletim randımanı: Sulanacak araziye iletilen su miktarının, su kaynağından alınan su miktarına oranıdır.
Su uygulama randımanı: Bitki kök bölgesinde depolanan su miktarının tarlaya verilen su miktarına oranıdır.
Sulama: Bitkilerin normal gelişmeleri için ihtiyaç duydukları su miktarının tabii yağışlarla karşılanamayan kısmının gereken zamanda, gereken miktarda ve kontrollü olarak bitkiye verilmesidir.
Sulama oranı: Sulama alanı içinde ve sözleşmeli olarak dışında sulanan birinci, ikinci ve üçüncü ürünün toplam alanının sulama alanına oranıdır.
Sulama randımanı: Toplam bitki sulama suyu ihtiyacının, su kaynağından şebekeye alınan su miktarına oranıdır.
Sanayi Sektörü
Mevcut En İyi Teknikler: Maliyet ve faydaları göz önünde bulundurulduğunda, çevrenin yüksek düzeyde korunmasına yönelik en etkili tekniklerdir.
Spesifik Su Tüketimi: Birim ürün kütlesi, hacmi veya adedi başına tüketilen su miktarıdır.